Średniowieczna scholastyka

Scholastyka to główny nurt średniowiecznej filozofii. Rozwijał się od przełomu XI i XII wieku. W odróżnieniu od myśli monastycznej kultywowanej w zakonach, ukierunkowanej zazwyczaj w stronę poszukiwania mistycznego doświadczenia Boga, scholastyka opierała się na logicznej analizie chrześcijańskich prawd wiary. Z tego powodu nazwa „scholastyka” oznacza również specyficzną metodę filozofowania na temat religijnych dogmatów, w której wiodącą rolę odgrywa logika (w średniowieczu często określana mianem „dialektyki”). Rozwój scholastyki w dużej mierze umożliwiła recepcja myśli „ojca” logiki - Arystotelesa - przez filozofów średniowiecznej Europy. Stało się za pośrednictwem arabskich myślicieli, którzy znacznie wcześniej zainteresowali się dziełami Stagiryty. Twórcą scholastyki był św. Anzelm z Canterbury (zm. 1109). Myśliciel ten znacznym stopniu wpłynął  na dowartościowanie rozumu jako niezbędnego, obok wiary, narzędzia poznania prawdy. Celem filozofii Anzelma było zrozumienie prawd wiary. Aby to osiągnąć, poszukiwał dla nich przekonujących, racjonalnych dowodów. Dewiza jego myśli, a także całej scholastyki, to fides quaerens intellectum, czyli „wiara poszukująca zrozumienia”. Metodę scholastyczną doskonalił inny wybitny filozof średniowiecza - Piotr Abelard (zm. 1142). Rozkwit scholastycznego stylu myślenia nastąpił XIII wieku. Szczególnie dojrzały wyraz scholastyka osiągnęła w filozofii św. Tomasza z Akwinu (zm. 1274). Z czasem przymiotnik „scholastyczny” zyskał negatywną konotację, oznaczając szczegółowe i wyrafinowane, lecz bezwartościowe poznawczo rozumowanie, przysłowiowe „(scholastyczne) dzielenie włosa na czworo".