Pradoliny w Polsce
Opisz dokładnie, czym są i z jakimi procesami związane są pradoliny w Polsce oraz wymień nazwy największych z nich.
Odpowiedź eSzkola.pl
Pradoliny związane są ściśle z epoką lodowcową - w Polsce mającą miejsce w epoce plejstocenu. Stanowią one bardzo rozległe doliny rzeczne, o szerokości dochodzącej do kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu kilometrów. Zostały one utworzone przez ogromne ilości wód roztopowych, pochodzących z topniejącego lądolodu na jego przedpolu (od frontu), który topił się w okresach ciepłych, tzw. interglacjałach (kiedy klimat się ocieplał). Zważywszy na fakt, iż ilość wód z topniejącego lądolodu była ogromna (wielokrotnie większa, niż obecnie płynąca w korytach największych polskich rzek) - toteż potrzebowały one ogromnej przestrzeni, aby odpływać w kierunku większych zbiorników wodnych, powodując tym samym erozję podłoża, poprzez wcinanie się w nie. W czasie plejstocenu system rzeczny w Polsce wyglądał zupełnie inaczej, niż dzisiaj. Z uwagi na fakt, iż od północy w kierunku południowym następowała transgresja lądolodu skandynawskiego (który w najbardziej zaawansowanej fazie rozwoju oparł się o Karpaty i Sudety w Polsce), występujące wówczas rzeki nie miały zbyt dużej możliwości odpływu, bowiem od południowej strony ich przepływ blokowały góry, natomiast od północy olbrzymi lądolód - wymuszając tym samym przepływ w kierunku na zachód lub wschód (przy czym, z uwagi na nachylenie terenu zdecydowana większość płynęła w kierunku zachodnim). Morza Bałtyckiego w tamtym czasie nie było (jego niecka była wypełniona lodem), toteż rzeki, które formowały się z topniejącego lądolodu w fazie jego recesji, odpływały z terenu Polski rozległymi dolinami rzecznymi (nazywanymi obecnie pradolinami) najczęściej w kierunku Morza Północnego. Szacuje się, że w przypadku niektórych pradolin - odprowadzały one wody w ilości nawet do ponad 300 tys. m3/s. (dla porównania wielkość ta dla Wisły przy jej ujściu wynosi nieco ponad 1 tys. m3/s.).
Największe pradoliny w Polsce:
- Toruńsko-Eberswaldzka
- Warszawsko-Berlińska
- Wrocławsko-Magdeburska
- Barucko-Głogowska
- Pradolina Pilicy-Wieprza-Krzny
- Pradolina Drwęcy
- Biebrzy-Narwi
- Pomorska