Budowa średniowiecznego dokumentu

Średniowieczny dokument można podzielić na trzy części: protokół (wstęp), kontekst (treść główna) oraz eschatokół (zakończenie).

1. Na protokół składają się następujące formuły (za: J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2005, s. 448-450):

a) Inwokacja (wezwanie skierowane do Boga),

b) Intytulacja (imię i godność wystawcy),

c) Inskrypcja (imię i godność odbiorcy oraz skierowane w jego stronę pozdrowienie).

2. Część kontekstowa zawiera takie formuły jak:

a) Arenga (formuła przedstawiająca motyw wystawienia dokumentu, nierzadko ozdobiona cytatem z Pisma Świętego lub dzieł teologicznych, czy też filozoficznych),

b) Promulgacja (ogłoszenie woli wystawcy dokumentu jego odbiorcy lub społeczeństwu),

c) Narracja (przedstawienie okoliczności, w których doszło do sporządzania dokumentu),

d) Dyspozycja (właściwa treść dokumentu, która wyraża wolę wystawcy dotyczącą stworzenia nowego stanu prawnego),

e) Sankcja (zapis na temat kar czekających na osobę, która naruszy postanowienia dokumentu),

f) Koroboracja (zapowiedź środków uwierzytelniających dokument, takich jak osoby świadków, a także pieczęcie i podpisy).

3. Eschatokół obejmuje następujące formuły:

a) Testacja (lista świadków sporządzenia dokumentu lub ich podpisy),

b) Podpisy (podpisy wystawcy oraz urzędników kancelaryjnych, którzy brali udział w sporządzaniu dokumentu),

c) Datacja (data i miejsce utworzenia dokumentu).