Fora cesarskie w antycznym Rzymie

W starożytnym Rzymie mianem "forum" określano publiczny plac służący politycznym, sakralnym, handlowym i towarzyskim celom. Najważniejszym i najstarszym rzymskim forum było Forum Romanum. W okresie Cesarstwa Rzymskiego z woli cesarzy w jego pobliżu wybudowano nowe fora, które z czasem uzyskały nazwę "forów cesarskich". Istniało pięć obiektów tego typu:

1. Forum Cezara (Forum Iulium) (ukończone w 46 r. przed Chrystusem),

2. Forum Augusta (2 r. przed Chrystusem),

3. Forum Wespazjana (75 r.),

4. Forum Nerwy (97 r.),

5. Forum Trajana (113 r.).

Nazwy forów pochodzą od imion władców będących inicjatorami ich budowy. Greccy architekci, którzy zaprojektowali cesarskie fora, starali się nadać im formę zbliżoną do kształtu greckiej agory. W związku z tym nie były one wyłącznie placami, lecz stanowiły kompleksy architektoniczne, na które składały się: plac, budynki sakralne (świątynie) i handlowe (bazyliki, sklepy) oraz portyki (kryte kolumnady). W grecko-rzymskiej, przedchrześcijańskiej starożytności nazwa „bazylika” (łac. basillica) oznaczała najczęściej halę sądowo-handlową, czyli budynek, w którym toczono procesy sądowe oraz zawierano transakcje handlowe. Oparte na greckich wzorcach architektonicznych portyki miały nie tylko estetyczne, lecz również praktyczne znaczenie, chroniąc przechodniów przed deszczem lub promieniami słonecznymi.