Fazy rozwoju demograficznego

W latach 20. XX wieku Warren Thompson przedstawił własną koncepcję rozwoju demograficznego, w której wyróżnił następujące fazy:

- faza I – jest ona charakterystyczna dla społeczeństw „tradycyjnych” (preindustrialnych) o niskim stopniu rozwoju gospodarczego. Faza ta cechuje się zarówno wysoką liczbą urodzeń, jak i zgonów. Współczynnik dzietności przyjmuje wysokie wartości, niemniej jednak przeciętna długość życia jest dość krótka (głównie z uwagi na problemy w zakresie utrzymania wysokiej higieny, dostępu do medycyny, czasami dostępu do żywności i wody).

- faza II – jest ona charakterystyczna dla społeczeństw będących w trakcie rozwoju (industrialnych), w których poprawie ulegają warunki życia, co wpływa na bardzo duży spadek zgonów względem społeczeństw „tradycyjnych”. Jednocześnie nadal bardzo wysoki jest współczynnik urodzeń – co w sumie prowadzi do wysokiego przyrostu naturalnego (tzw. eksplozji demograficznej). W efekcie populacja kraju dynamicznie rośnie. Z uwagi na poprawiające się warunki życia, wydłużeniu ulega także średnia długość życia.

- faza III – jest to tzw. faza przejścia demograficznego i jest ona charakterystyczna dla krajów rozwiniętych. Dochodzi w niej do stopniowego obniżania współczynnika urodzeń i przyrostu naturalnego (coraz większą rolę zaczyna odgrywać kariera zawodowa, często kosztem zakładania rodziny) przy jednoczesnym dalszym procesie wydłużania średniej długości życia. Istotnie spada płodność.

- faza IV – faza charakterystyczna dla krajów wysokorozwiniętych (postindustrialnych). Przejawia się ona zarówno niskim współczynnikiem zgonów jak i urodzeń, wskutek czego liczba ludności ulega tylko niewielkim wahaniom (mogą występować naprzemiennie lata z niewielkim przyrostem naturalnym oraz niewielkim ubytkiem naturalnym). Zmianie ulega styl życia i model rodziny (coraz więcej małżeństw decyduje się na posiadanie jednego dziecka lub w ogóle). Charakterystyczna dla społeczności tej fazy jest bardzo długa średnia długość życia.