Lokacje miast na prawie niemieckim w średniowiecznej Polsce

Na początku XIII wieku na Śląsku, za sprawą księcia Henryka Brodatego, rozpoczął się proces lokacji miast na prawie niemieckim. Polegał on na zakładaniu nowych miast, a także przekształcaniu miast już istniejących (pod względem prawnym, gospodarczym, społecznym i przestrzennym). W XIII wieku na Śląsku przeprowadzono lokację prawie 130 miast. Pierwszą z nich była lokacja Złotoryi (1211). Z czasem proces ten objął całą Polskę. W całej epoce średniowiecza w Polsce zostało lokowanych niemal 700 miast. Lokację poprzedzało wykupywanie lub zamienianie gruntów przez właściciela miasta, którym mógł być książę, biskup bądź inny pan feudalny.

Nowo lokowanym miastom nadawano prawa miejskie, dla których wzorem były prawa miast niemieckich – Magdeburga (prawo magdeburskie) lub, głównie w przypadku miast na Pomorzu, Lubeki (prawo lubeckie). W zamian za otrzymanie dziedzicznych działek gruntu w wieczyste użytkowanie, mieszkańcy byli zobowiązani do uiszczania czynszu właścicielowi miasta. Lokacji miast na prawie niemieckim towarzyszyła akcja osadnicza, w czasie której na ziemiach polskich osiedlali się przybysze z zachodniej i środkowej części Europy, w szczególności z krajów niemieckich.